WAZEKTOMIA — NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

NA CZYM POLEGA WAZEKTOMIA?

Wazektomia jest krótkim (trwającym ok. 30 minut) zabiegiem wykonywanym w znieczuleniu miejscowym i polegającym na trwałym przerwaniu ciągłości obu nasieniowodów, czyli struktur odprowadzających nasienie z jąder w kierunku cewki moczowej. W USA, gdzie rocznie wykonuje się ok. 0,5 mln tego typu zabiegów, wazektomię jako jedyną formę antykoncepcji wybiera ok. 11% małżeństw, przedkładając ją m.in. nad antykoncepcję hormonalną stosowaną przez kobiety.

DLA KOGO DEDYKOWANA JEST WAZEKTOMII?

Wazektomii mogą poddać się osoby pełnoletnie, które nie chcą mieć już więcej dzieci lub w ogóle ich nie planują. Czasami zabieg wykonuje się ze wskazań medycznych, w sytuacji gdy ciąża może stanowić zagrożenie dla zdrowia matki i dziecka lub gdy wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia wrodzonych wad genetycznych. Ze względu na możliwość zmiany decyzji co do posiadania potomstwa, pacjent musi być świadomy ograniczonej skuteczności oraz wysokiego kosztu zabiegu odwrócenia wazektomii lub ewentualnego zapłodnienia in vitro. Mimo że nie jest to prawnie wymagane, w przypadku posiadania stałej partnerki zaleca się podjęcie wspólnej decyzji o poddaniu się zabiegowi. Pacjent decydujący się na zabieg powinien być świadomy istnienia innych metod antykoncepcji.

Najczęściej na zabieg wazektomii decydują się mężczyźni po 30 roku życia będący w satysfakcjonujących związkach małżeńskich lub partnerskich i posiadający już potomstwo. Niemal 80% pacjentów jest zadowolonych z zabiegu m.in ze względu na: pozbycie się strachu przed niechcianą ciążą, wzięcie na siebie odpowiedzialności za antykoncepcję, poczucie stabilności w związku oraz zrezygnowanie przez partnerkę z hormonalnych metod antykoncepcji.

JAKA JEST SKUTECZNOŚĆ WAZEKTOMII?

Skuteczność wazektomii, sięgająca 99,9%, uzależniona jest w głównej mierze od zastosowanej metody przerwania ciągłości nasieniowodów. Szacuje się, że mimo potwierdzonego braku obecności plemników w nasieniu, w wyniku późnej rekanalizacji 1 na 2000 mężczyzn zostaje ojcem. Natomiast mniej niż 1% pacjentów wymaga powtórzenia zabiegu.

CZY WAZEKTOMIA MA JAKIEŚ NEGATYWNE KONSEKWENCJE DLA ZDROWIA MĘŻCZYZNY?

Wazektomia:

– nie wpływa na zmniejszenie objętości nasienia (95% objętości ejakulatu jest płynem pochodzącym z prostaty, pęcherzyków nasiennych oraz gruczołów opuszkowo-nasiennych, natomiast jedynie 5% stanowi płyn nasienny produkowany w jądrach)

– nie zmienia konsystencji nasienia

– nie wpływa negatywnie na popęd seksualny oraz jakość i siłę orgazmu

– nie wpływa na wygląd moszny oraz jąder

– nie wpływa negatywnie na erekcję prącia oraz poziom testosteronu

– nie zwiększa ryzyka raka stercza oraz chorób sercowo-naczyniowych

– nie powoduje długotrwałych negatywnych skutków zdrowotnych

Należy pamiętać, że wazektomia nie zmniejsza ryzyka zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową!

WAZEKTOMIA – KTÓRA METODA JEST NAJLEPSZA?

Wśród dostępnych metod zamykania drożności nasieniowodów znajdują się: przecięcie i podwiązanie nasieniowodów, założenie klipsów na nasieniowody, wycięcie fragmentu nasieniowodu, interpozycja powięziowa (ang. dartos fascia, błona kurczliwa), elektrokauteryzacja błony śluzowej nasieniowodów oraz różne połączenia tych metod. Ze względu na największą skuteczność Europejskie Towarzystwo Urologiczne (EAU) zaleca jednoczesne wykonanie elektrokauteryzacji błony śluzowej końców przeciętych nasieniowodów oraz interpozycji powięziowej. Niektórzy urolodzy postulują pozostawienie wolnego końca przeciętego nasieniowodu od strony jądra mającego na celu zmniejszenie ciśnienia w drogach wyprowadzającymi nasienie i skutkującego w 97% powstaniem ziarniniaka nasiennego (ang. sperm granuloma) – ponieważ technika ta zwiększa ryzyko niepowodzenia zabiegu, należy zawsze wykonać ją z jednoczesną interpozycją powięziową. Urolodzy wykonujący zabieg odwrócenia wazektomii zalecają wykonanie przerwanie ciągłości nasieniowodu w odległości ok. 3 cm od ogona najądrza oraz zdecydowanie odradzają wycinanie fragmentu nasieniowodów.

W 1974 roku opracowano tzw. no-scalpel vasectomy (wazektomia bez skalpela), w której unika się nacięcia skóry skalpelem dzięki czemu nie ma konieczności zakładania szwów. Ze względu na mniejsze ryzyko zakażenia rany, powstania krwiaka moszny oraz pozabiegowego bólu jądra, metoda ta uważana jest obecnie za metodę pierwszego wyboru.

 

CZY WAZEKTOMIA JEST ODWRACALNA?

Po zabiegu przerwania ciągłości nasieniowodów jądra nie przestają produkować plemników – są one „trawione” i wchłaniane przez komórki układu odpornościowego zapewniając tym samym stałą cyrkulację białek oraz innych substancji. W przypadku kiedy pacjent po wazektomii zmienia decyzję związaną z chęcią posiadania potomstwa (co zdarza się u ok. 6% pacjentów), istnieją dwie możliwości starania się o dziecko. Obie jednak są kosztowne i mają ograniczoną skuteczność, dlatego też decyzję o poddaniu się wazektomii należy traktować jako ostateczną.

Pierwsza z nich to zabieg odwrócenia wazektomii tzw. rewazostomia, przez wielu potocznie i nieprawidłowo nazywana rewazektomią. Jego skuteczność niestety maleje z czasem: 3 lata po wazektomii uzyskuje się drożność nasieniowodów u 90% pacjentów, natomiast po 15 latach jedynie u 70%. Częstość uzyskanych ciąż wynosi natomiast 76% po 3 latach i 30% po 15 latach po zabiegu wazektomii. Wraz z upływającym czasem rośnie także trudność zabiegu rewazostomii m.in. ze względu na powstającą blokadę na poziomie najądrza, pojawiającą się u 25% pacjentów po upływie 10 lat od pierwotnego zabiegu.

Drugą możliwością jest zapłodnienie pozaustrojowe metodą in vitro, w której konieczne jest zabiegowe pobranie plemników z jądra (za pomocą metod MESA, PESA, TESE) lub wykorzystanie nasienia zdeponowanego w banku nasienia przed wazektomią oraz hormonalne przygotowanie partnerki. Często koniecznych jest kilka prób, które nie dają jednak gwarancji uzyskania ciąży.

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO WAZEKTOMII?

W trakcie wizyty kwalifikacyjnej pacjent zostaje zbadany przez konsultującego urologa oraz uzyskuje on wszystkie informacje związane z planowanym zabiegiem wazektomii. Poniżej znajdują się zalecenia jakie zwykle otrzymuje pacjent:

– żona lub partnerka pacjenta jest mile widziana podczas pierwszej wizyty konsultacyjnej oraz w dniu zabiegu

– należy wykonać badania laboratoryjne: morfologia, kreatynina, sód, potas, APTT, INR

– 5 dni przed zabiegiem nie zażywać leków zawierających kwas acetylosalicylowy (aspiryna) oraz odstawić inne leki pw-płytkowe oraz pw-krzepliwe po wcześniejszej konsultacji z urologiem lub kardiologiem

– przed zabiegiem należy zjeść lekki posiłek, śniadanie lub obiad w zależności od pory dnia, w której wykonywany jest zabieg

– ogolić okolicę łonową przynajmniej dzień przed zaplanowanym zabiegiem (ogolić skórę moszny oraz okolicę prącia)

– wziąć prysznic rano w dniu zabiegu – mosznę umyć dokładnie wodą z mydłem; nie stosować żadnych proszków ani dezodorantów

– w dniu zabiegu założyć obcisłą bieliznę

– zgłosić się z wypełnioną i podpisaną zgodą na zabieg

– jeśli jest to tylko możliwe, warto żeby do domu pacjenta odwiozła osoba bliska lub ewentualnie zamówiona taksówka

JAK WYGLĄDA POSTĘPOWANIE PO WYKONANEJ WAZEKTOMII?

– popołudniu oraz wieczorem w dniu zabiegu pacjent nie powinien planować niczego poza odpoczynkiem w domu

– niektórzy urolodzy zalecają stosowanie okładów z lodem na mosznę przez pierwsze 1-2 dni po zabiegu (lód owinięty w ręcznik nakładany na okres 10-15 minut co 1-2 godziny)

– przez 2 dni po zabiegu nie wolno zażywać kwas acetylosalicylowego (aspiryna)

– lek znieczulający zastosowany podczas zabiegu przestaje działać po ok. 1-2 godzinach, więc po tym czasie pacjenci zaczynają zwykle odczuwać słabo nasilony ból w operowanej okolicy

– przez kilka dni po zabiegu w ramach postępowania pw-bólowego pacjent zażywa leki takie jak np. ibuprofen, deksketoprofen, paracetamol, pyralgina

– codzienny prysznic rozpoczynając od poranka w pierwszym dniu po zabiegu (unikamy kąpieli w wannie)

– noszenie obcisłej bielizny przez okres najbliższych 7 dni

– dzień po zabiegu pacjent może chodzić i jeździć samochodem bez żadnych ograniczeń

– pacjenci z pracą niewymagającą intensywnej aktywności fizycznej mogą wrócić do niej następnego dnia po zabiegu

– unikanie nadmiernej aktywności fizycznej oraz intensywnej pracy przez okres najbliższych 7 dni

– należy unikać ejakulacji przez pierwszy tydzień po zabiegu – sporadycznie u niektórych pacjentów w pierwszych kilku ejakulacjach może pojawić się niewielka domieszka krwi

– ponieważ po zabiegu nie ma pozostawionych szwów, nie ma konieczności umawianie się na wizytę kontrolną celem oceny stanu miejscowego; skontaktuj się z lekarzem jeśli z rany sączy się treść ropna o brzydkim zapachu

– normalna jest niewielka zmiana zabarwienia skóry moszny (czarna, niebieska lub fioletowa) przez pierwsze kilka dni w okolicy wykonanego zabiegu – skontaktuj się z lekarzem wykonującym zabieg w sytuacji, w której krwiak moszny jest znacznie nasilony

– 1 na 20 pacjentów, w ciągu pierwszych 3 miesięcy, rozwija się obrzęk i dyskomfort po jednej ze stron moszny będący nasiloną reakcją zapalną na resorpcję nasienia – skutecznie leczy się ją 5-7 dniowym stosowaniem leków z grupy NSAID.

KIEDY PO WAZEKTOMII MOŻNA ZREZYGNOWAĆ Z INNYCH FORM ANTYKONCEPCJI ?

Wazektomia NIE powoduje natychmiastowego braku plemników w nasieniu, dlatego para powinna stosować inną formę antykoncepcji do czasu potwierdzenia skuteczności zabiegu w kontrolnym badaniu ogólnym nasienia, które wykonuje się po 12 tygodniach i przynajmniej 20 ejakulacjach – w tym okresie azoospermię (brak obecności plemników w nasieniu) oraz nekrospermię (nieruchome plemniki w ilości <100000) uzyskuje się u ok. 80-95% pacjentów. W przypadku braku azoospermii kontrolne badania ogólne nasienia wykonuje się co 6-12 tygodni. Niepowodzenie wazektomii i konieczność jej powtórzenia stwierdza się, jeśli w nasieniu ruchome plemniki obecne są po upływie 6 miesięcy od dnia zabiegu.

JAKIE JEST RYZYKO POWIKŁAŃ ZWIĄZANYCH Z WAZEKTOMIĄ?

Wszystkie z wymienionych powikłań zdarzają się rzadziej u pacjentów poddawanych wazektomii bez użycia skalpela (ang. no scalpel vasectomy):

– krwiak moszny – zdarzający się u 4-22% pacjentów, rzadko wymagający interwencji urologicznej

– zakażenie rany – występujące u 0,2-1,5% pacjentów i zwykle wymagające jedynie postępowania miejscowego

– przejściowy ból moszny – trwający kilka tygodniu dotyczy ok. 30% pacjentów

– przewlekły ból moszny – u 1-14% pacjentów, zwykle ustępujący po trzymiesięcznym leczeniu zachowawczym; u 1-2% pacjentów pojawiający się ból istotnie wpływa na codzienną aktywność i wtedy zaleca się: blokadę powrózka nasiennego lekiem znieczulającym, wycięcie ziarniniaka nasiennego (ang. sperm granuloma), kauteryzację końców przeciętego nasieniowodu, wycięcie najądrza (poprawa u 50% pacjentów), zabieg odwrócenia wazektomii (69% skuteczności), mikrochirurgiczna denerwacja prącia (76% skuteczności) lub w ostateczności usunięcie jądra (skuteczność 55% po zabiegu z dostępu mosznowego lub 73% po zabiegu z dostępu pachwinowego)

– powstanie przetoki nasieniowodowo-skórnej – u 0,3% pacjentów, wymagającej zwykle zabiegowego jej zamknięcia

– wczesna rekanalizacja – u 0,2-5,3% pacjentów, w zależności od zastosowanej techniki wazektomii

WAZEKTOMIA BEZ SKALPELA W KREFFT CLINIC

Dzięki temu, że kwalifikacja oraz sam zabieg wykonywane są przez doświadczonego urologa, pacjent może liczyć na kompleksową opiekę, bez odsyłania go do innego specjalisty w przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek nieprawidłowości w obrębie męskich narządów płciowych. W Krefft Clinic wykonuje się tzw. no-needle, no-scalpel vasectomy. Skóra prącia znieczulana jest za pomocą leku miejscowo znieczulającego, roztworu 1-2% lignokainy, podawanego za pomocą iniekcji lub bezigłowego iniektora ciśnieniowego (tzw. ang. no-needle vasectomy). Wykonuje się jedno lub dwa otwarcia przedniej powierzchni skóry moszny, przez które wypreparuje się i przecina oba nasieniowody. Błonę śluzową brzusznych końców nasieniowodów poddaje się elektrycznej kauteryzacji, po czym wykonuje się ich interpozycję powięziową. Zabieg wykonany w ten sposób przez niektórych określany jest wazektomią metodą kanadyjską. Zabieg trwa zwykle ok. 15-40 minut w zależności od trudności związanych z wyizolowaniem nasieniowodów. Wszystko odbywa się w ramach tzw. „chirurgii jednego dnia”, czyli tego samego dnia pacjent jest przyjmowany i wypisywany do domu, wraz ze szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi dalszego postępowania oraz higieny okolicy rany.

W celu zapewnienia naszym pacjentom gwarancji uzyskanego efektu, w razie nieskuteczności zabiegu (np. ze względu na obecność dodatkowego nasieniowodu), ewentualna ponowna wazektomia zostanie wykonana bez żadnych dodatkowych kosztów.