ZASTOSOWANIE LASERA CO2 W UROLOGII (m.in. GRUDKI PERLISTE PRĄCIA, KŁYKCINY KOŃCZYSTE)
Laser CO2 (ang. Carbon Dioxide Laser), skonstruowany w 1964 roku i emitujący falę elektromagnetyczną w obszarze widma podczerwieni, jest z powodzeniem wykorzystywany w medycynie od lat 80. XX wieku m.in. w dermatologii, dermatochirurgii, chirurgii plastycznej oraz ginekologii estetycznej. Jedynie kwestią czasu było jego zastosowanie w nowoczesnym leczeniu urologicznym.
Zasada działania energii laser CO2 sprowadza się do tzw. fototermolizy, procesu polegającego na absorbowaniu energii przez płyn wewnątrz- i zewnątrzkomórkowy, skutkującego odparowaniem wody i zniszczeniem tkanki poddanej leczeniu. Obszar niszczonych tkanek otoczony jest strefą uszkodzenia termicznego, której zasięg uzależniony jest od odległości lasera od skóry oraz rodzaju dostarczanej energii laserowej. Przewaga wykorzystania energii laserowej nad tradycyjnymi metodami chirurgicznymi wynika z szybszego gojenia się tkanek, zmniejszenia odczynu zapalnego oraz braku krwawienia.
Produkowane obecnie lasery superpulsacyjne i ultrapulsacyjne, takie jak Laser CO2 Finexel stosowany w Krefft Clinic, czterokrotnie zmniejszają strefę uszkodzenia termicznego w porównaniu do laserów z emisją ciągłą, minimalizując tym samym ryzyko bliznowacenia otaczających tkanek.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mężczyzn, coraz bardziej zainteresowanych nie tylko funkcjonalnym, ale też estetycznym efektem leczenia urologicznego, lekarze pracujący w Krefft Clinic przygotowali krótki opis zmian skórnych, które z powodzeniem leczone są z wykorzystaniem ultrapulsacyjnego lasera CO2.
GRUDKI PERLISTE PRĄCIA
Grudki perliste prącia (ang. pearly penile papules), są powszechnie występującymi bezobjawowymi, bladoróżowymi grudkami o śr. 1-3 mm umiejscowionymi w obrębie korony żołędzi prącia, gdzie mogą być ułożone w jeden, dwa lub trzy rzędy. Rzadziej obserwuje się je w okolicy rowka zażołędnego, wędzidełka lub skóry trzonu prącia. Szacuje się, że występują u mniej więcej co trzeciego mężczyzny – częściej u osób nieobrzezanych. Dodatkowo wraz z wiekiem obserwuje się ich stopniową regresję. Histopatologicznie grudki perliste prącia są naczyniakowłókniakami (ang. angiofibroma), identycznymi jak te występujące w innych okolicach ciała, natomiast w diagnostyce różnicowej zawsze należy wziąć pod uwagę kłykciny kończyste oraz plamki Fordyce’a. Pacjenci oraz ich partnerki często obawiają się, że obecność grudek perlistych prącia jest manifestacją choroby przenoszonej drogą płciową, dlatego w większości przypadków wystarczające jest zapewnienie o łagodnych charakterze obserwowanych zmian. Do zabiegu laserowego usunięcia zmian kwalifikowani są pacjenci, u których obecność grudek perlistych powoduje istotny dyskomfort psychiczny lub negatywnie wpływa na jakość ich życia seksualnego.
PLAMKI FORDYCE’A (EKTOPOWE GRUCZOŁY ŁOJOWE)
Plamy Fordyce’a czyli ektopowe gruczoły łojowe są gruczołami łojowymi niezwiązanymi z mieszkami włosowymi, o barwie białej lub żółtej i średnicy sięgającej kilku milimetrów. Zazwyczaj w liczbie kilku-kilkunastu, są zmianami powszechnie występującymi w populacji – nawet u 65% mężczyzn w obrębie blaszki wewnętrznej napletka, rzadziej na skórze trzonu prącia, jego żołędzi oraz skórze moszny. W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę kłykciny kończyste oraz mięczaka zakaźnego. Podobnie jak w przypadku grudek perlistych prącia, postępowanie powinno ograniczyć się do zapewnienia pacjenta co do łagodnego charakteru obserwowanych zmian oraz uniknięciu leczenia zabiegowego mogącego skutkować bólem oraz powstawaniem blizn.
ANGIOKERATOMA FORDYCE’A
Angiokeratoma Forydce’a jest łagodną żylną anomalią naczyniową, manifestującą się jako czerwone lub purpurowe grudki, w liczbie od kilku do kilkudziesięciu i obejmujące skórę moszny. Przypadkowe ich zadrapanie lub uszkodzenie może spowodować słabo nasilone, samoograniczające się krwawienie. W przypadku obecności takich samych grudek w innych okolicach ciała, w diagnostyce należy zawsze wziąć pod uwagę chorobę Fabry’ego. Zmiana pojedyncza może natomiast sugerować obecność czerniaka. Postępowanie konsultującego urologa ogranicza się zwykle do zapewnienia pacjenta co do łagodnego charakteru zmiany, decydując się na laseroterapię jedynie w przypadku częstych epizodów krwawienia lub istotnego niepokoju i dyskomfortu psychicznego.
KŁYKCINY KOŃCZYSTE
Kłykciny kończyste (łac. condylomata acuminata) należące do jednych z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, są zmianami skórnymi będącymi kliniczną manifestacją infekcji komórek nabłonka narządów płciowych typem 6 lub typem 11 wirusa brodawczaka ludzkiego (ang. human papilloma virus – HPV). Do zakażenia dochodzi najczęściej podczas aktywności seksualnej bez zabezpieczenia, stąd zmiany obejmować mogą: skórę prącia, okolicy odbytu, cewki moczowej, warg sromowych oraz pochwy. Ryzyko przeniesienia zakażenia pomiędzy partnerami szacuje się na około 60%.
Zakażenie pozostaje zwykle w fazie utajonej nie powodując żadnych objawów, jednak w sytuacji mechanicznego drażnienia, stanu zapalnego, stresu lub przejściowego obniżenia odporności, może dojść do pojawienia się różowo-brązowych, brodawkowatych wykwitów skórnych nazywanych właśnie kłykcinami kończystymi. Zwykle są one bezobjawowe, rzadko powodując ból, świąd lub dyspareunię (ból podczas aktywności seksualnej). Zmiany zlokalizowane w ujściu zewnętrznym cewki moczowej mogą być związane z trudnościami w oddawaniu moczu.
Nieleczone kłykciny kończyste mają tendencję do powiększania swoich rozmiarów oraz rozsiewu i powstawania nowych zmian skórnych, choć mogą przez dłuższy czas nie ulegać zmianie lub nawet samoistnie ustąpić. Ze względu na ryzyko jednoczesnego zakażenia onkogennymi typami wirusa HPV oraz innymi drobnoustrojami przenoszonymi drogą płciową, niejednokrotnie zaleca się diagnostykę w kierunku zakażenia m.in. kiłą, wirusami HIV, HCV, HBV, oraz wprowadza się dalszy, długoterminowy nadzór onkologiczny.
Celem zapobiegania powstawaniu kłykcin kończystych, ale również w ramach profilaktyki raka szyjki macicy, raka odbytu, raka prącia, raka krtani oraz raka gardła, zaleca się podanie trzech dawek szczepionki aktywnej przeciwko typom 6, 11, 16 oraz 18 wirusa HPV u osób młodych przed rozpoczęciem aktywnego życia seksualnego.
Wśród dostępnych metod leczenia kłykcin kończystych wymienia się leczenie farmakologiczne (podofilotoksyna, imikwimod, sinekatechina) oraz leczenie zabiegowe (kwas trójchlorooctowy, terapia fotodynamiczna, krioterapia, elektrokoagulacja, laseroterapia, wycięcie zmian metodą chirurgiczną). Częstymi objawami niepożądanymi leczenia farmakologicznego jest ból, pieczenie, obrzęk, świąd, rumień i powstawanie nadżerek. Niezależnie od wybranej metody, leczenie kłykcin kończystych nierzadko wymaga powtarzania ze względu na częstość nawrotów wynoszącą 20-40%.
WŁÓKNIAK MIĘKKI PRĄCIA ORAZ MOSZNY
Włókniak miękki (łac. fibroma molle) jest powszechnie występującym, bezobjawowym łagodnym nowotworem skóry, występującym zwykle mnogo i mogącym pojawić się w każdym wieku, częściej u osób otyłych oraz pacjentów z cukrzycą. Mnogie włókniaki oraz nerwiako-włókniaki są typowe dla choroby von Recklingausena. W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę brodawczaki, tłuszczaki oraz miękkie znamiona komórkowe. Oprócz laseroterapii alternatywnymi metodami leczenia są: elektroresekcja, krioterapia oraz wycięcie chirurgiczne.
INNE WSKAZANIA UROLOGICZNE DO LECZENIA LASEREM CO2
W dostępnym piśmiennictwie opisuje się również dobre efekty stosowania lasera CO2 w leczeniu liszaja twardzinowego (lichen sclerosus), plazmocytowego zapalenia żołędzi (choroba Zoona), guza Buschke-Loewensteina czy nawet powierzchownego raka płaskonabłonkowego prącia. Urolodzy pracujący w Krefft Clinic, uważają natomiast, że w przypadku schorzeń takich jak stulejka czy krótkie wędzidełko, zdecydowanie lepsze efekty kosmetyczne uzyskuje się wykorzystując tradycyjne metody chirurgiczne.
PRZYGOTOWANIE, PRZEBIEG ORAZ POSTĘPOWANIE DO ZABIEGU
Przed zabiegiem niezwykle istotne jest zebranie dokładnego wywiadu uwzględniającego choroby współistniejące, skłonność do bliznowaceń, występowania przebarwień skóry oraz nawrotowej opryszczki narządów płciowych. Pacjenci z predyspozycją do ciężkich oparzeń słonecznych powinni unikać tej metody leczenia. Skórę mającą zostać poddaną leczeniu znieczula się ostrzykując ją 1-2% roztworem lignokainy lub nakładając krem pod opatrunkiem ok. 60 minut przed zabiegiem (np. krem Emla zawierający 2,5% lidokainy i 2,5% prolokainy). W trakcie zabiegu zarówno lekarz jak i pacjent zaopatrzeni są w okulary ochronne ze specjalnym filtrem, natomiast pole zabiegowe jest dezynfekowane oraz obłożone mokrymi chustami.
Po zabiegu pacjentom zaleca się:
– stosowanie sterylnych opatrunków oraz maści z antybiotykiem przez okres kilku dni (dłużej w przypadku leczenia dużych powierzchni skóry)
– w następnym etapie stosowanie kremów nawilżających
– stosowanie miejscowo zimnych okładów w przypadku wystąpienia obrzęku w miejscu zabiegu
– unikanie słońca przez okres ok. 2 tygodni
– stosowanie acyklowiru u osób z nawrotową opryszczką narządów płciowych
Proces gojenia rany trwa zwykle około tygodnia, ale powstałe zaczerwienienie może utrzymywać się do kilku miesięcy. Możliwymi powikłaniami leczenia laserowego są:
– bliznowacenie
– wtórne infekcje wirusowe lub bakteryjne
– przebarwienie skóry w miejscu usuniętych zmian skórnych
