KŁYKCINY KOŃCZYSTE – CO WARTO WIEDZIEĆ
Kłykciny kończyste (łac. condylomata acuminata; brodawki płciowe), należące do jednych z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, są zmianami skórnymi będącymi kliniczną manifestacją infekcji komórek nabłonka narządów płciowych typem 6 lub typem 11 wirusa brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus – HPV). Szacuje się, że spośród ponad 100 znanych typów wirusa HPV mniej więcej 1/3 z nich jest w stanie zainfekować skórę okolicy anogenitalnej. W przeciwieństwie do typu 16 oraz typu 18 wirusa HPV, odpowiadających za powstawanie zmian przednowotworowych (grudkowatość bowenoidalna, choroba Bowena, rak płaskonabłonkowy in situ, erytroplazja Queyrata) oraz raka płaskonabłonkowego, typ 6 oraz typ 11 są szczepami niskiego ryzyka (ang. „low risk”).
Do zakażenia dochodzi najczęściej podczas aktywności seksualnej bez zabezpieczenia, stąd zmiany obejmować mogą: skórę prącia, okolicy odbytu, cewki moczowej, warg sromowych oraz pochwy. Dlatego też czynnikami ryska powstania kłykcin kończystych są: wczesny wiek inicjacji seksualnej, liczni partnerzy seksualni, współżycie bez zabezpieczenia oraz immunosupresja m.in. w przebiegu zakażenia wirusem HIV. Szacuje się, że liczba osób z kłykcinami odbytu i narządów moczowo-płciowych u osób aktywnych seksualnie wynosi 1-2%. Kłykciny kończyste cechuje bardzo wysoka zaraźliwość – ryzyko przeniesienia zakażenia pomiędzy partnerami szacuje się na około 60%.
Zakażenie pozostaje zwykle w fazie utajonej nie powodując żadnych objawów, jednak w sytuacji mechanicznego drażnienia, stanu zapalnego, stresu lub przejściowego obniżenia odporności, może dojść do pojawienia się różowo-brązowych, brodawkowatych wykwitów skórnych nazywanych właśnie kłykcinami kończystymi. Zmiany mogą być pojedyncze lub mnogie, małe, płaskie lub duże strukturą przypominające kalafior. Zwykle są one bezobjawowe, rzadko powodując ból, świąd lub dyspareunię (ból podczas aktywności seksualnej). Zmiany zlokalizowane w ujściu zewnętrznym cewki moczowej mogą być związane z trudnościami w oddawaniu moczu.
Nieleczone kłykciny kończyste mają tendencję do powiększania swoich rozmiarów oraz rozsiewu i powstawania nowych zmian skórnych, choć mogą przez dłuższy czas nie ulegać zmianie lub nawet samoistnie ustąpić. Ze względu na ryzyko jednoczesnego zakażenia onkogennymi typami wirusa HPV oraz innymi drobnoustrojami przenoszonymi drogą płciową, niejednokrotnie zaleca się diagnostykę w kierunku zakażenia m.in. kiłą, wirusami HIV, HCV, HBV, oraz wprowadza się dalszy, długoterminowy nadzór onkologiczny. Partnerki mężczyzn z kłykcinami kończystymi powinny mieć wykonywany regularnie wymaz z szyjki macicy metodą Papanicolau lub badanie w kierunku obecności DNA wirusa HPV.
W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę: zmiany przednowotworowe i nowotworowe skóry prącia, rogowacenie łojotokowe, grudki perliste prącia, mięczaka zakaźnego oraz kłykciny płaskie w przebiegu kiły drugorzędowej.
Celem zapobiegania powstawaniu kłykcin kończystych, ale również w ramach profilaktyki raka szyjki macicy, raka odbytu, raka prącia, raka krtani oraz raka gardła, zaleca się podanie trzech dawek szczepionki aktywnej przeciwko typom 6, 11, 16 oraz 18 wirusa HPV u osób młodych przed rozpoczęciem aktywnego życia seksualnego.
DOSTĘPNE METODY LECZENIA:
Leczenie kłykcin kończystych może być szybkie i skuteczne lub skomplikowane i wymagające licznych kursów terapii powodujących niejednokrotnie dyskomfort pacjenta. Celem leczenia jest pozbycie się kłykcin kończystych oraz kryjącego się za nimi subklinicznego zakażenia wirusem HPV przy jak najmniejszym ryzyku bólu oraz bliznowacenia. W wymagających przypadkach często należy połączyć leczenie zabiegowe z uzupełniającym leczeniem farmakologicznym. Problematyczne często okazuje się leczenie kłykcin zlokalizowanych w ujściu cewki moczowej. Niezależnie od wybranej metody, leczenie kłykcin kończystych nierzadko wymaga powtarzania ze względu na częstość nawrotów wynoszącą 20-40%. Wyróżniamy:
- LECZENIE NIEINWAZYJNE/FARMAKOLOGICZNE:
– podofilotoksyna – wyciąg z roślin iglastych i berberysowatych wykazujący silne działanie antyproliferacyjne oraz powodujący martwicę komórek nabłonka. Stosuje się ją dwa razy dziennie trzy, dni z rzędu, z czterema dniami przerwy, przez maksymalnie 4 tygodnie.
– imikwimod – modulator odpowiedzi immunologicznej, pobudzający syntezę cytokin prozapalnych i eliminujący komórki zainfekowane wirusem HPV oraz wykazujący działanie przeciwnowotworowe. Krem 5% stosuje się raz dziennie, trzy razy w tygodniu, przez maksymalnie 16 tygodni, natomiast krem 3,75% stosowany jest codziennie przez maksymalnie 8 tygodni.
– sinekatechina – wyciąg z zielonej herbaty, zawierający katechiny wykazujące właściwości antyoksydacyjne, immunomodulujące, antyproliferacyjne oraz działające przeciwwirusowo i przeciwnowotworowo. Stosuje się ją trzy razy dziennie przez maksymalnie 16 tygodni.
Objawami niepożądanymi farmakologicznego leczenia nieinwazyjnego są: ból, pieczenie, obrzęk, świąd, rumień i powstawanie nadżerek oraz reakcja uogólniona w postaci objawów grypopodobnych mogących być przyczyną odstawienia stosowanego preparatu.
- LECZENIE INWAZYJNE:
– kwas trójchlorooctowy (TCA) – 80% roztwór TCA nakładany aplikatorem na wykwity skórne.
– terapia fotodynamiczna – z zastosowaniem kwasu 5-aminolewulinowego (ALA) oraz światła UV. Stosowana zwykle łącznie z laseroterapią lub krioterapią.
– krioterapia – wykonywana za pomocą ciekłego azotu metodą dotykową lub bezdotykową.
– elektrokoagulacja – usuwanie kłykcin kończystych za pomocą noża elektrycznego.
– laseroterapia – zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym polegający na usuwaniu kłykcin kończystych za pomocą lasera CO2. W przypadku licznych oraz rozległych wykwitów skórnych zabieg powtarza się po tygodniu. Ze względu na powstający w trakcie zabiegu wysoce zakaźny aerozol z cząstkami wirusa, należy przeprowadzać go pod wyciągiem w pełnym zabezpieczeniu lekarza oraz pacjenta.
– wycięcie zmiany metodą chirurgiczną
LECZENIE KŁYKCIN KOŃCZYSTYCH W KREFFT CLINIC:
Zespół urologów pracujących w Krefft Clinic leczenie kłykcin kończystych rozpoczyna zwykle od leczenia farmakologicznego, leczenie zabiegowe (laseroterapia, elektrochirurgia, wycięcie zmiany) rezerwując dla przypadków niereagujących na stosowaną próbę leczenia zachowawczego. Nawrotowe kłykciny kończyste napletka powodujące jego bliznowate zwężenie i powstanie stulejki pozapalnej najskuteczniej leczy się wykonując zabieg obrzezania. W przypadku zmiany skórnej budzącej niepokój onkologiczny (kłykciny krwawiące, nacieczone u podstawy, z obecnością owrzodzeń lub z nieregularną pigmentacją) konsultujący urolog zaleci jej wycięcie oraz wykonanie badania histopatologicznego.